პრესა: რა დროს შექსპირია?!

რა დროს შექსპირიალელა ოჩიაური
სიყვარულისა და უსიყვარულობის ამბავი კაცთა და… ძაღლთა
თავისუფალი თეატრი – ალბერტ რამსდელ ჰენრი უმცროსის
`სილვია~ – `რა დროს შექსპირია~ (თარგმნა ნინო სადღობელაშვილმა)
– რეჟისორი იოანე ხუციშვილი. ქალაქ თბილისის მერიის კულტურულ
ღონისძიებათა ცენტრის დაფინანსებით. სპექტაკლი იმ მთავარის
შესახებ, რასაც ადამიანები თანდათან კარგავენ და რაც ყველაზე
რა დროს შექსპირია მეტად სჭირდებათ. კარგავენ, შეიძლება, დროსთან ერთად  დღეს. ან ასაკის გამო, როდესაც ბევრ რამეს, მათ შორის, გრძნობებს ძალა გასდით და ჩვეულებრივდებიან. მსუბუქი იუმორითა და თბილი სევდით გაჯერებული `ამბავი კაცთა და…~ ძაღლთა. რეჟისურის, სამსახიობო ოსტატობის ერთიანობა. ამბავი, რომელიც, თუ ყურს დავუგდებთ და გულთან მივიტანთ, ოდნავ უკეთესებს გაგვხდის. მხატვარი თეო კუხიანიძე, მუსიკა გიორგი ჯიქია, არანჟირება
ლევან მიქელაძე, რეჟისორის ასისტენტი თამუნა კამლაძე, მხატვარ-გამნათებელი ვაჟა მაისურაძე, ხმის ოპერატორი თამუნა სვანიძე. მონაწილეობენ: ძაღლი სილვია  თამუნა ნიკოლაძე, გრეგი – გიორგი ზანგური, ფილისი თინათინ კორძაძე, ქეითი მაიკო ხორნაული, ტომი გიორგი ჯიქია სულ ესაა ამ, სეზონის ერთ-ერთი გამორჩეული სპექტაკლის დამდგმელი და მონაწილე ჯგუფის შემადგენლობა, რომელიც კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ამ პატარა სივრცეში საინტერესო შემოქმედებითმა ძალებმა მოიყარეს თავი და რომ აქ აქცენტი სამსახიობო ანსამბლსა და რეჟისორულ თავისთავადობაზე კეთდება. ახალი დრამატურგიის აღმოჩენაზე, ახალი შესაძლებლობების გამოცდაზე მსახიობებისა და რეჟისორებისთვის. თავისუფალ ესპერიმენტებზე თავისუფალ
თეატრში. ალბერტ რამსდელ ჰენრი ამერიკელი დრამატურგი, 30 პიესის, 3 რომანისა და რამდენიმე ნოველის ცნობილი ავტორი, რომელიც ქართულ თეატრში პირველად თემურ ჩხეიძის სასიყვარულო
ბარათებით~ გამოჩნდა. იოანე ხუციშვილის დადგმა მისი მეორე გაცნობაა საქართველოში. სპექტაკლი (როგორც პიესა) აქტიურად ცდილობს გაარღვიოს უხეში გარსი, რომელიც მაშინ ჩნდება,
როდესაც ადამიანებს ერთმანეთის აღარ ესმით და სურვილიც აღარ აქვთ _ მოუსმინონ და გაუგონ ერთმანეთს. იფიქრონ, რა აწუხებთ თუ ახარებთ, ვინც გვერდითაა და დაფიქრდნენ _ რა სჭირდება მას, ვისაც და ვისიც ოდესღაც კარგად ესმოდათ. სპექტაკლის ჟანრი კომედიიდან, სიტუაციური კომედიიდან დრამამდე, მელოდრამამდეც მერყეობს. მთავარი და გამოკვეთილი მაინც დრამაა, რომელიც ადამიანებს თავს ატყდებათ, რადგან თვითონ იწვევენ ბზარებსა და ნაპრალებს ურთიერთობებში, უგულობას ადამიანების მიმართ და გულგრილობას, რომელიც ყველაფერს ყველა სხვა გრძნობასა და განწყობას ჯობნის. სხვა დანარჩენი _ პერსონაჟები, ხასიათები, ქცევა, იალოგები,
თავისუფალი თეატრი ეპიზოდები ექსპრესიული, დატვირთული, ქმედითი ამბის თხრობის საშუალებებია, რომლებიც ხაზს უსვამენ და ლოგიკურ საფუძველს უდებენ სანახევროდ ზღაპრულ ისტორიას. ძაღლისა და ადამიანების საბედისწერო შეხვედრის შესახებ. ნამდვილი ურთიერთობები და დამოკიდებულებები მეორე პლანზეა გადატანილი და მათ ნაცვლად უკონტაქტობისა და უნიადაგობის ბარიერია აღმართული, რომლის დაძლევაც ძაღლის მეშვეობით
ხდება შესაძლებელი. თამუნა ნიკოლაძის ძაღლი რომელსაც ადამიანის თვისებები აქვს და მასზე უფრო ძლიერიც (როგორც ძაღლებს საერთოდ) გაადამიანურებულია და ლაპარაკთან და აზროვნებასთან ერთად უფრო დიდი ერთგულება და სიყვარული შეუძლია, ვიდრე ადამიანს.
და მსახიობი აჯერებს მაყურებელს, რომ მოლაპარაკე ძაღლებიც შეიძლება არსებობდნენ და მათი საუბრისა და ფიქრების გაგება ყველას თავისუფლად შეუძლია. მაწანწალა მიუსაფარი ძაღლი _ სილვია (რომელიც ძველმა პატრონმა მიატოვა) პატრონს მეგობარს ეძებს, იპოვის კიდეც და ქეითისა და გრეგის (მაიკო ხორნაულისა და გიორგი ზანგურის შთამბეჭდავი, მრავალწახნაგა დუეტი) ოჯახში აღმოჩნდება. მოვლენების ცენტრში შუა ასაკის ოჯახური წყვილის (საერთოდ, შუა ასაკი დრამატურგის ერთ-ერთი მთავარი თემაა, იგივე `სასიყვარულო ბარათები, `ბებერი ბიჭი~ თუ პირდაპირი სახელწოდების `შუა ასაკი~ სწორედ ამ საკითხის გარშემო ტრიალებენ), ე.წ. გზაჯვარედინზე მყოფი ცოლ-ქმრის პრობლემაა, რომელიც არც თუ იშვიათად მეორდება, ყველგან და ყოველთვის. ცოლი მთლიანად საქმეშია ჩაფლული და სხვა აღარაფრისთვის სცალია. აღარაფერი აღელვებს. შექსპირის გარდა. რეალობა შეცვლილია და მეორადადაა ქცეული. ქმარს მარტოობა და
უყურადღებობა აწუხებს. ამ საზოგადოებაში შექსპირის რომლისთვისაც მთავარი სწორედ ადამიანების ურთიერთობები, მძაფრი ვნებები, გრძნობებისა და მიზნების სიმწვავე ცხოვრების მთავარი მოტივაციაა და რომლის პერსონით ქეითი მთლიანადაა მოცული, რაც ცოლ-ქმრის
შინაგანი დაშორებისა და გაუცხოების მიზეზად იქცევა დრო და ადგილი აღარაა. კედელზე პატარა დაფაა მიკრული, უილიამ შექსპირის პორტრეტითა და წარწერით _ `ყოფნა – არყოფნა. საკითხავი აი,
რა დროს შექსპირია ეს არის~. ჰამლეტის ეს ციტატა კიდევ ერთხელ შეგვახსენებს ყოფიერების ამაოებას, როდესაც სამყარო საპყრობილედ იქცევა და სიტყვები შინაარსს კარგავენ, რადგან მათი გაგება აღარავის შეუძლია. სილვია მაშინ ევლინება _ ხვდება გრეგს, როდესაც ყველაზე მეტად უჭირს და უცნაური წყვილის მეგობრობა და პირველ რიგში, ძაღლი, თავისი თვისებებითა და სიყვარულის დაჟინებული მოთხოვნილებით, ყველა გარშემომყოფზე ახდენს გავლენას. იოანე ხუციშვილის სპექტაკლი, სიტუაციის აბსურდულობის მიუხედავად, ცხოვრების ცოცხალ მეტაფორად იკითხება. რეჟისორის გამოყენებული თამაშის წესები, პირობითობა, კომედიურობა,
გროტესკი არსებულ კონფლიქტს არა თუ ასუსტებს, უფრო შთამბეჭდავს ხდის. რეჟისორი ყოფით დრამას ფანტასტიკურ და განზოგადებულ ელფერს აძლევს, როდესაც ძაღლს ალაპარაკებს და
ადამიანურ თვისებებს ანიჭებს. მაგრამ ძაღლის ბედი მაყურებელს ადამიანისაზე არანაკლებ აღელვებს და თანაგრძნობით ავსებს. `რა დროს შექსპირია~ საზოგადოებაში და არა მხოლოდ
ოჯახებში არსებულ პრობლემებზეა. საზოგადოებში, რომელმაც დაკარგა ცხოვრების ცოცხალი შეგრძნება, ფასეულობები ფსევდოღირებულებებით შეცვალა და ამისთვის დაისაჯა. ნამდვილი
და მნიშვნელოვანი ეფემერულია, მოუხელთებელი, რადგან თვითონ ადამიანებმა შექმნეს ამისთვის ყველა პირობა და მარტო დარჩენის საფრთხე დაემუქრათ. ჯილდოს კი მოთმინებისა და თანადგომისთვის იღებს ის, ვინც ამტანი იყო, ვისაც სიყვარულის არ შეეშინდა.

თამარ კამლაძე
რა დროს შექსპირია;
გვიყვარდეს ერთმანეთი
სიყვარული ეს არის ცხოვრებაში მთავარი, ეს არის ერთადერთი მიზეზი ჩვენი ყოფიერების. სწორედ ამ მიზეზით დადგა ვანო ხუციშვილმა თავისი სპექტაკლი `რა დროს შექსპირია~. მძიმე, ფსიქოლოგიური დრამებით ცნობილი რეჟისორი, პირველად თავისი შემოქმედების მანძილზე კომედიაზე მუშაობს. უფრო ზუსტად, საზოგადოება ამ სპექტაკლს შავი კომედიით მოიხსენიებს, მე კი ფსიქო კომედიის ჟანრს უფრო მივაკუთვნებდი. თავისუფალი თეატრი ამერიკელი დრამატურგის ალბერტ რამსდელ ჰენრის პიესაში სახელწოდებით `სილვია~, რეჟისორმა რამდენიმე დრამატურგიული ცვლილება შეიტანა (მათ შორის შეიცვალა პიესის სახელწოდებაც) და თავისუფალი თეატრის სცენაზე გააცოცხლა. ერთი შეხედვით წარმოდგენა ძალზე სახალისო, გასართობი და სანახაობრივია, თუმცა, მეორე მხრივ, ამ ყველაფრის მიღმა, საკმაოდ ღრმა ფსიქოლოგიური სარჩულიც შეგვიძლია ამოვიკითხოთ. დეკორაცია სრულიად მწვანე ფერშია, რომელიც ერთდროულად პარკის მინდორს და სახლის ინტერიერსაც წარმოადგენს. ცოლ-ქმრის, გრეგისა და ქეითის ცხოვრება ფრიად მოსაწყენ ფაზაში გადავიდა. მუდამ საქმიანი ქეითი ახალი პროგრამითაა დაკავებული, რომელიც სკოლებში შექსპირის ფრაზების გავრცელებას გულისხმობს. მან მოსწავლეებს შექსპირის ღვთიური ენით საუბარი უნდა ასწავლოს. გრეგს საკმაოდ მოსაწყენი სამუშაო აქვს და ყოველდღიური რუტინა მას ცხოვრების ხალისს უკარგავს. ერთ მშვენიერ დღესაც გრეგი პარკში სეირნობისას დაკარგულ ძაღლს (ის მას სილვიას არქმევს) პოულობს, რომელიც სახლში
მოჰყავს და მის დატოვებას აპირებს. მისი ცოლი კი კატეგორიული წინააღმდეგია. ახლა ხომ ძაღლის ყოლის დრო არ არის, ვინ მოუვლის მას, მათ ხომ ათასი საქმე აქვთ. თუმცა გრეგი ცოლს ძაღლის რამდენიმე დღით დატოვებაზე დაითანხმებს. ამ დღიდან გრეგი სამსახურში აღარ დადის, არც ცოლს დაყვება შეხვედრებსა და მეგობრის ოჯახებში სტუმრად, ყურადღებას აღარავის უთმობს,
გარდა ძაღლისა. როგორც ჩანს, გრეგი ყველაფერს ცოლის ჯინაზე აკეთებს, ძაღლ სილვიაზე გადამეტებული მზრუნველობით ცოლის განგებ გაღიზიანებასა და წყობიდან გამოყვანას ცდილობს. ქეითი გაგიჟებულია, არ იცის, ქმარს პირვანდელი, ნორმალური ცხოვრება როგორ დაუბრუნოს და ეს აუტანელი ძაღლი, რომელიც ქეითის ნივთებს ერჩის და ანადგურებს, სახლიდან როგორ მოაშოროს.
ქეითი ქმარსა და ძაღლზე ეჭვიანობს, ისევე, როგორც ცოლი ქმრის საყვარელზე იეჭვიანებდა. დაახლოებით იგივე პრობლემა აქვს ქეითის მეგობარს ფილისს, რომელიც მასთან სტუმრად
ჩამოდის. მიუხედავად იმისა, რომ ის ბოლო მოდაზე გადაპრანჭული ქალია, შინაგანად მაინც ისეთივე უბრალო ადამიანია და ისეთივე ყოველდღიური ყოფითი პრობლემები აწუხებს, როგორც ყველას მისი ქმარი თევზებით ერთობა. აკვარიუმიდან ამოჰყავს და აბაზანაში აცურავებს.
რა დროს შექსპირია ქეითი ფსიქოლოგთან მისვლას გადაწყვეტს, იქ მისული კი გაარკვევს, რომ ამ ფსიქოლოგთან უკვე ფილისიც ყოფილა. ფსიქოლოგი ქეითს ძაღლის მოკვლას ურჩევს და მის მოსაკლავად იარაღსაც კი მისცემს. ძაღლი სილვია პარკში სეირნობისას ფსიქოლოგის ძაღლ
ბოცმანს გაიცნობს და გაეკიდება. ამასზე გრეგი ეჭვიანობას იწყებს. ფსიქოლოგი კი ამშვიდებს და ეუბნება, რომ სილვია მხოლოდ და მხოლოდ ძაღლია და არა ადამიანი. გრეგი სილვიას სტერილიზაციას უკეთებს, რათა ძაღლი დააშოშმინოს. იმის შემდეგ, რაც ქეითი ძაღლისათვის დაგებულ ხაფანგში თვითონ გამებემა, გადაწყვეტს, იარაღით მოუღოს მას ბოლო. ის იარაღს ხელში ამზადებს, ამ დროს კი სილვია და გრეგი შემოუსწრებენ, მათ გონიათ, რომ ქეითი თავს იკლავს და იარაღს ართმევენ. საბოლოოდ, ცოლის გამო და იმის გამო, რომ ის მისი შვილების დედაა, გრეგი სილვიას გაჩუქებას და ცოლთან მშვიდობიანი ურთიერთობის აღდგენას გადაწყვეტს. თუმცა ფინალური ამბავი მოულოდნელია. აღმოჩნდა, რომ ცოლქმარმა სილვია სახლში დაიტოვა და მასთან ერთად რამდენიმე წელი ბედნიერად ცხოვრობდნენ, სანამ სილვია თავისი სიბერის უკანასკნელ
წლებში არ დააძინეს. ისინი ერთმანეთის, სიყვარულის დაფასებას იწყებენ და ცხოვრებას ძაღლთან ერთად შეხმატკბილებულად აგრძელებენ. ჰენრის პიესაში ძაღლი სილვია წარმოდგენილია, როგორც
ქალი. დრამატურგი მას როგორც ქალს, თავისი გარეგნობითა და ჩაცმულობით აღგვიწერს. სპექტაკლშიც მის როლს ქალი მსახიობი (თამუნა ნიკოლაძე) თამაშობს. ხუციშვილის სილვია ნახევრად ქალი და ნახევრად ძაღლია. არ ვიცი, ვინ როგორ ხედავს მას, მაგრამ მე პირადად მას აუცილებლად ქალად აღვიქვამ. ისმმაცდუნებელი, ცოტა მსუბუქი ყოფაქცევის ქალიც კია, რომელიც ამ შემთხვევაში ქმრის საყვარელს წარმოადგენს. ჩვენ გარშემო უამრავი შემთხვევა ხდება და ეს სამწუხარო რეალობაა, რომ ცოლ-ქმრულ ურთიერთობაში მამაკაცი ხშირად მოღალატედ გვევლინება. ის მიდის სხვა ქალთან, თუნდაც მხოლოდ მრავალფეროვნების მიზნით. როდესაც კაცს ოჯახში ერთი და იგივე ბეზრდება და ცოლიც ისეთივე მიმზიდველი და საინტერესო აღარ
თავისუფალი თეატრი არის მისთვის, ის სხვა ქალის, მისი სულიერი მეორე ნახევრის
ძებნას იწყებს, რომელიც იმით შეავსებს,რაც მას აკლია: რომანტიზმი, სიახლეები, სიურპრიზები და ა. შ. გრეგს უყვარს ცოლი, ამიტომ სილვია მის ჯინაზე მოჰყავს სახლში, რომ ქეითი გამოაფხიზლოს,
მიახვედროს, რომ ამდენი მუშაობა არ შეიძლება და რომ ცხოვრებაში ადამიანური ურთიერთობები ყველაზე მნიშვნელოვანია. ხანდახან მსუბუქი ეჭვიანობა ხომ უკეთ წაადგება ხოლმე საქმეს და მეორე ნახევრის გამოღვიძებას უწყობს ხელს. წარმოდგენაში ცოლი დიდხანს იბრძვის, ქმარს საყვარელი (ძაღლი სილვია) ჩამოაშოროს, მიმართავს ფსიქოლოგს, რაც დღეს ასე ხშირი და მოდური გახდა. მაგრამ ყველა ფსიქოლოგს როდი შეუძლია ჩვენი დახმარება. ზოგს თავად ისეთი მოუგვარებელი პრობლემები აქვს, პაციენტს ნამდვილად ვერ დაეხმარება. ჩვენი ნამდვილი ფსიქოლოგები ხომ ჩვენი საყვარელი ადამიანები არიან, ჩვენი მეგობრები, ოჯახის წევრები, ისინი, ვინც გვერდში დაგვიდგება და ჩვენს გასაჭირს გაიზიარებს. სპექტაკლში წარმოდგენილი ფსიქოლოგი (გიორგი ჯიქია), ჰომოსექსუალია, რაზეც მისი მანერები და საუბრის სტილი
მეტყველებს. მისი ძაღლი ბოცმანი შეიძლება მის მეგობარ ბიჭადაც მოვიაზროთ, რომელიც სილვიას მოსწონს და პარკში სულ მის სანახავად მიდის. გამოდის, ბოცმანი ბისექსუალია, მეგობარი ბიჭიც
ჰყავს და გოგონებიც იზიდავს. მთელი ეს ურთიერთობათა აურზაური დღევანდელი საქართველოს
დაულაგებელი სოციალური ურთიერთობების ილუსტრაციაა. სადაც ურთიერთობები და ორიენტაციები ასეთი საკამათო და გაუგებარი გახდა. სადაც ოჯახები ერთი მეორის მიყოლებით ინგრევა, რადგან მათ ერთმანეთის არ ესმით. მსახიობებს განსაკუთრებულად მკვეთრი სახასიათო პერსონაჟები აქვთ შექმნილი. შეიძლება ითქვას, სცენაზე ის მსახიობები დგანან, რომელთაც რეჟისურა გადაფარეს თავიანთი სამსახიობო ოსტატობით და მათი ყოფნა აქ ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი გახდა. ეს მსახიობების სპექტაკლია. სახეზე თეთრი გრიმით ისინი თითქოს, არა რეალური ადამიანები, არამედ გარემოების მსხვერპლი მარიონეტები არიან, იქამდე, სანამ ისინი თავიანთ ურთიერთობებს თავად არ დაალაგებენ, არ გაარკვევენ და არ მიიღებენ გარკვეულ
ცხოვრებისეულ ცვლილებეს. რა დროს შექსპირია თამუნა ნიკოლაძე, რომელიც ძაღლ სილვიას თამაშობს, უბადლო ოსტატობით წარმოგვიდგენს ქალ-ძაღლს. ძაღლის მანერებსა და სახასიათო მეტყველებაში დამალული უბრალო გულწრფელი ადამიანი, რომელსაც მხოლოდ სიყვარული უნდა. მის თვისებებში ნათლად ვხედავთ: ერთგულებას, სიყვარულს, მადლიერებას. მაია ხორნაული (ქეითი) _ ენერგიული ცოლი, რომელიც გამუდმებით საქმეშია ჩაფლული და ყოველი დღე დაგეგმილი აქვს. ის ახლა შექსპირის ფრაზებიანი ტრაფარეტებით დადის, რომ სკოლის პროგრამაში ამ გენიალური მწერლის ფრაზებით ლაპარაკი შეატანინოს. მსახიობი მთელი სპექტაკლის განმავლობაში მაღალი ტემპორიტმითა და ენერგიულობით გამოირჩევა. გიორგი ზანგური (გრეგი) _ ყოველდღიური რუტინით გაბეზრებული ქმარი, რომელსაც სამსახური შეგრძნებებით ვეღარ
ავსებს, ამიტომ იწყებს სიახლის ძებნას ცხოვრებაში. მისი ნახვისას ნამდვილად თანაგანცდა მეუფლება, მეცოდება და მესმის მისი, რომ ის დაიღალა, ის რომანტიკული და მგრძნობიარე კაცია და
ცხოვრებისგანაც იგივე სურს მიიღოს. გიორგი ჯიქია (ფსიქოლოგი) ერთი გაქექილი, მარტყუარა
კაცია, რომელიც ფულს თაღლითობით შოულობს თავისი პაციენტების ხარჯზე. მას თავისი არეული ცხოვრება ვერ დაულაგებია და სხვის დახმარებას როგორღა შეძლებს. საინტერესო პერსონაჟია ფილისი (თინათინ კორძაძე), რომელიც ქეითის მეგობარია. ის ერთი შეხედვით წარმატებული ქალია, მდიდრულად გამოწყობილი, მხოლოდ `ივენთებზე~ რომ ფიქრობს. ის გარეგნული წარმატებულობით არის შეფუთული, მაგრამ როგორც კი ქეითი თავის გასაჭირს ანდობს, ისიც მაშინვე გატყდება და ცრემლებით ყვება თავის პრობლემებზე. რეჟისორმა ვანო ხუციშვილმა არაჩვეულებრივად სანახაობრივი, მაღალი დონის კომედია შესთავაზა მაყურებელს, სადაც შეგიძლია მწარედ გაიცინო. სპექტაკლში ყველასათვის ნაცნობი მწვავე რეალობა ჩანს. ჩვენთვის ეს პრობლემები ნაცნობია, მაგრამ ამის პარალელურად რეჟისორი გვახსენებს, რომ გამოსავალი ნებისმიერი სიტუაციიდან არსებობს, მთავარია, პრობლემის არსს სწორად ჩაწვდე, მაშინ
ყველაფერი დალაგდება და ჩვეულ კალაპოტში ჩადგება. ჩვენ უნდა შევეცადოთ გავუგოთ ერთმანეთს, გავითვალისწინოთ ერთმანეთი ეს არის მთავარი. თავისუფალი თეატრი სპექაკლის ფინალში, სადაც გრეგი უკვე ცოლთან შერიგებას და სილვიას გაჩუქებას გადაწყვეტს, აღმოჩნდება, რომ ქეითი თანახმაა, სილვია მათთან დარჩეს. ისინი ძაღლს იტოვებენ და ერთად ბედნიერად
ცხოვრობენ. ხანდახან ადამიანები ვერ ვახერხებთ იმის შეცვლას, რაც არ მოგვწონს, ვერ ვერევით იმ პრობლემას, რაც ჩვენ გვერდით არსებობს. შეიძლება მცდელობამ საერთოდაც უკან წაიყვანოს საქმე.
ამიტომ ხანდახან საჭიროა, პრობლემას კი არ ებრძოლო, ისწავლო მასთან ერთად ცხოვრება. ვიყოთ ბედნიერები, გავუგოთ ერთმანეთს, გვიყვარდეს ერთმანეთი აი ეს არის მთავარი…